Impact of International Assessment to Thai Education

ปลายเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2561 ได้ไปลงพื้นที่โรงเรียนต่าง ๆ ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 8 โรงเรียน สิ่งหนึ่งที่พบความเปลี่ยนแปลง คือ ครู ผู้บริหารสถานศึกษา บุคลากรจากเขตพื้นที่การศึกษา มีความตื่นตัวต่อการประเมินผลระดับนานาชาติมากขึ้น สอดคล้องกับคำกล่าวของท่าน ศ.ชูกิจ ลิมปิจำนงค์ ผู้อำนวยการสสวท. ที่เคยกล่าวไว้ว่า “การเปลี่ยนแปลงการวัดและประเมินผล จะเป็นผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการจัดการเรียนรู้ของครู การบริหารจัดการ จนถึงการดำเนินงานต่าง ๆ ด้านการศึกษา”

โรงเรียนที่ไปลงพื้นที่ทั้ง 8 โรงเรียนมีความแตกต่างกันอย่างมาก ทั้ง ๆ ที่เป็นโรงเรียนที่ห่างกันเพียง 10-70 กิโลเมตร แต่ละสถานที่บริบทที่แตกต่างจำเป็นจะต้องใช้วิธีที่หลากหลายในการแก้ไข

บางโรงเรียนมีนักเรียนที่มีความบกพร่องทางการเรียนรู้ แต่ครูที่มีอยู่แม้จะไม่ครบตามอัตราก็พยายาม เป็นสิ่งสะท้อนอย่างหนึ่งว่า แม้แต่นักเรียนที่มีความบกพร่องทางการเรียนรู้ก็สามารถที่จะเรียนรู้ได้ ซึ่งมีวิธีที่น่าสนใจคือการร่วมมือกันของบุคลากรทุกคนไม่แบ่งแยกกลุ่มสาระการเรียนรู้ในแก้ปัญหาของนักเรียน ซึ่งหากโรงเรียนใดร่วมมือกัน ความพร้อมของนักเรียน และพัฒนาการที่สังเกตได้มักจะดีกว่าเสมอ โดยไม่เกี่ยวกับขนาดของโรงเรียนว่าเล็กหรือใหญ่ ใกล้หรือไกลเขตพื้นที่

ดังนั้น จุดสำคัญที่สุดในการแก้ปัญหาทางการศึกษา คือ การมีส่วนร่วม โดยเฉพาะการร่วมคิดร่วมทำ เพราะไม่มีใครรู้จักบริบทของสถานศึกษาเท่ากับบุคลากรภายในสถานศึกษา ไม่มีใครรู้จักนักเรียนเท่ากับครูที่สอนนักเรียนคนนั้น

ตอนนี้ทุก ๆ  โรงเรียนในประเทศ มีสิ่งกระตุ้นที่เรียกว่า PISA

หลาย ๆ คนบอกว่า สิ่งที่น่าเป็นกังวลมากที่สุดของการสอบโดยใช้คอมพิวเตอร์ คือ จะคิดว่าคอมพิวเตอร์มีความสำคัญอย่างมากเพราะเด็ก ๆ ไม่เคยทำการทดสอบออนไลน์มากนัก

แต่ที่จริงแล้วสิ่งที่สำคัญที่สุดคือการนำการคิดลงสู่ห้องเรียน การประเมินผล PISA ไม่ใช่แค่การทำข้อสอบในคอมพิวเตอร์ แต่เป็นการวัดสมรรถนะของนักเรียนว่าอยู่ในระดับใด

ถ้าอยากให้นักเรียนมีผลการประเมินระดับนานาชาติดี ๆ ไม่ใช่การทำความคุ้นเคยกัยลักษณะของแบบวัดหรือข้อสอบ แต่ต้องจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับสมรรถนะนั้น ๆ ยกตัวอย่างเช้น การรู้เรื่องวิทยาศาสตร์ที่ PISA ให้ framework เอาไว้  แบ่งออกเป็น 3 สมรรถนะ คือ

1) การอธิบายปรากฎการณ์เชิงวิทยาศาสตร์

2) การประเมินและออกแบบสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์

3) การแปลความหมายของข้อมูลและประจักษ์พยานในเชิงวิทยาศาสตร์

การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นสมรรถนะการอธิบายปรากฎการณ์เชิงวิทยาศาสตร์ สามารถทำได้โดยการจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนใช้ความรู้เดิม บวกกับสถานการณ์ใหม่ที่พบ มาสร้างคำอธิบายเป็นของตนเอง

การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นการประเมินและออกแบบสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ สามารถทำได้โดยจัดให้นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์แนวการออกแบบการทดลองของตนเองและเพื่อนว่ามีความแตกต่างกันอย่างไรแนวทางไหนมีประสิทธิภาพมากกว่ากัน

การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นสมรรถนะการแปลความหมายของข้อมูลและประจักษ์พยานในเชิงวิทยาศาสตร์สามารถทำได้โดยให้นักเรียนสรุปผลจากการค้นพบในการทดลองด้วยตนเองหรือการแสดงหลักฐานว่าหลักฐานใดสนับสนุนแนวคิดหรือไม่สนับสนุนแนวคิดของนักเรียน

และต้องเชื่อมโยงกับชีวิตจริง เพราะสิ่งที่สำคัญคือการนำสมรรถนะเหล่านี้ลงไปสู่ชีวิตจริง ไม่เช่นนั้นจะเป็นเพียงการเรียนรู้ที่เลื่อนลอย

การประเมินผลระดับนานาชาติต่าง ๆ ค่อย ๆ สร้างความตระหนักให้เราได้เห็นแล้วว่า การติว หรือการแก้ปัญหาระยะสั้น ๆ แบบด่วนทันใจ ไม่ได้ทำให้ผลการประเมินดีขึ้นและยั่งยืน

ผมขอปิดท้ายบทความด้วยคำพูดที่ท่าน ศ.ชูกิจ ลิมปิจำนงค์ กล่าวว่า “ตอนนี้การศึกษาไม่ได้ต้องการแค่ยาแดง ยาแก้ปวด ที่รักษาตามอาการ แต่ต้องการวัคซีนที่ส่งผลระยะยาว”