Digital transformation เสวนาเปิดโลกลานเกียร์

วันพฤหัสบดีที่ 5 กรกฎาคม 2561 เวลา 13:00-16:00 น. ได้มีโอกาสเข้าร่วมการเสวนาทางวิชาการ เรื่อง “Digital Transformation Towards Smart Nation” ในโครงการอาศรมความคิด อรุณ สรเทศน์ ณ ลานเกียร์ (เปิดโลกลานเกียร์) ร่วมกับการประชุมวิชาการ ITC-CSCC 2018 ณ ห้องประชุมชั้นสอง อาคารเจริญวิศวกรรม คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

การเสวนาแบ่งออกเป็นสามช่วงโดยแต่ละช่วงมีรายละเอียดดังนี้

ช่วงที่หนึ่ง “Digital Transformation Cybersecurity / Privacy in Banking and Financial Services / Data Science in Finance” 

ประเทศไทยกำลังเผชิญปัญหาสำคัญหกประการ ที่จำเป็นต้องรีบวางแนวทางแก้ไข คือ

1. สังคมผู้สูงอายุ

2. โรคภัยและการรักษาโรค

3. ความยากจน

4. การลดลงของประชากร

5. คุณภาพการศึกษาต่ำ

6. มีความเหลื่อมล้ำสูง

แม้ว่าในปัจจุบันเราจะมีสินค้าเกษตรส่งออกเป็นจำนวนมาก แต่ไม่ได้หมายความว่าในอนาคตเราจะสามารถครอบครองตลาดได้มากขึ้นหรือเท่ากับปัจจุบันที่เป็นอยู่ เพราะเมื่อไหร่ก็ตามที่ทุกภาคส่วนเริ่มที่จะทำสิ่งเดียวกัน ในการแข่งขันเชิงการตลาด Vision Power จะลดลงเพราะเราทำได้คนอื่นก็ทำได้คู่แข่งเราเยอะขึ้น

ซึ่งในปัจจุบันนี้ถ้าสังเกตหน่วยงานทางธุรกิจที่มีขนาดใหญ่หรือหน่วยงานต่างประเทศจะมีการนำเอาเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการเพิ่มกำลังการผลิตเพิ่มมูลค่าหรือแม้กระทั่งเป็นส่วนหนึ่งในการวางแผนการตลาด

ปัจจุบันลักษณะการดำเนินชีวิตของเด็กเปลี่ยนไป แอพพลิเคชั่นที่เด็กนิยมเข้าถึงสามอันดับแรกได้แก่ YouTube Facebook LINE ผ่านโทรศัพท์สมาร์ทโฟน ซึ่งปัจจุบันคนไทยมีสมาร์ทโฟนกว่า 30,000,000 เครื่อง

การเข้าถึงแอพพลิเคชั่นเหล่านี้ถูกเก็บข้อมูลโดยเจ้าของแอพพลิเคชั่น และนำข้อมูลเหล่านี้ไปใช้ในการวางแผนการตลาดต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่นแอพพลิเคชั่นเครือข่ายสังคมออนไลน์จะเก็บข้อมูลทั้งรูปและไลฟ์สไตล์ ที่เราใช้จากนั้นนำข้อมูลเหล่านี้ไปทำ Data analysis นอกจากนี้เมื่อเราใช้ Account ในการเชื่อมโยงสู่แอพพลิเคชั่นอื่น ๆ ข้อมูลที่เราเก็บเอาไว้จะถูกถ่ายเทออกไปยังเจ้าของแอพพลิเคชั่น ซึ่งสิ่งนี้อาจเรียกได้ว่าเป็นการเสียอธิปไตยทางไซเบอร์ให้กับเจ้าของแอพพลิเคชั่นอย่างสมบูรณ์

สิ่งที่ประเทศไทยพึงกระทำคือทำให้ประชาชนตื่นตัวมากขึ้นเกี่ยวกับข้อมูลส่วนตัวที่ถูกกระจายไปสู่สื่อสังคมออนไลน์โดยไม่ตั้งใจ

รวมทั้งต้องทำให้เกิดความตื่นตัวในการนำความรู้ที่เรียนไปใช้ในการทำงานมากขึ้นเพียงแต่จะใช้เพียงเทคโนโลยีเป็นหลักต้องเข้าใจแก่นของมันแล้วนำเทคโนโลยีมาใช้เป็นเครื่องมือ

ตัวอย่างหนึ่งที่ทำให้เราเห็นว่าเรายังไม่สามารถใช้เทคโนโลยีได้ดีเท่าที่ควรคือ

การเก็บข้อมูลโดยใช้เอกสาร และการไม่บูรณาการข้อมูลให้เป็นระบบเดียวกัน ทำให้ใช้เวลาวิเคราะห์นานมาก หลายครั้งเมื่อต้องการสารสนเทศในการตัดสินใจ ผู้ตัดสินใจมักได้รับสารสนเทศไม่ครบหรือต้องเสียเวลาในการวิเคราะห์ข้อมูลมาก

และสุดท้ายไม่ควรทำกระบวนการเดิม ๆ ซ้ำ ๆ แต่จำเป็นต้องปรับแต่งกระบวนการทำงาน หรือปรับแม้กระทั่งองค์กร จุดสำคัญของยุคนี้คือการสร้างองค์กรที่อยู่ร่วมกันระหว่างคนรุ่นใหม่และคนรุ่นเก่า โดยเอาความสามารถของคนแต่ละรุ่นมาใช้อย่างเหมาะสม

ช่วงที่สอง “ Digital transformation in government and private sector

เวลาทำธุรกิจจำเป็นต้องคำนึงถึง 3 แกนสำคัญ

1. การตลาด โดยเฉพาะพฤติกรรมของคนที่เปลี่ยนไปในยุคปัจจุบัน

2. Product service ว่าควรจะทำอย่างไรจึงจะสามารถเข้าถึงลูกค้าได้

3. การบริหารคน ปัจจุบันจำเป็นต้องบริหาร talent รวมทั้งพัฒนาคนให้เกิด Design Thinking 

ภาครัฐสามารถส่งเสริมความสามารถในการแข่งขันนี้ได้ด้วยการออกกฏหมาย การเปลี่ยนแปลงการทำงานให้ฉับไว เพิ่มการเรียนรู้ภายในองค์กรและเปิดใจรับสิ่งใหม่ ๆ ให้มากขึ้น

อะไรที่เครื่องจักรสามารถทำได้ดีกว่ามนุษย์ก็ให้ขึ้นจากทำไปแล้วนำมนุษย์ไปใช้ในการคิดเพื่อพัฒนาสิ่งต่างๆให้มากขึ้น

เทคโนโลยีเป็นเพียงเครื่องมือ สิ่งที่สำคัญกว่าคือการทำความเข้าใจโลกและการเปลี่ยนแปลงก่อนที่จะเปลี่ยนแปลงโลก

เรียนรู้ให้เยอะทำงานให้หนักและทำงานอย่างฉลาด

ความสำเร็จขององค์กรมาจาก องค์กรมีคนที่ใช่ มีองค์ประกอบภายในพร้อม และมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้

เราไม่จำเป็นต้องเป็นสตาร์ทอัพที่เริ่มจากศูนย์ แต่ต้องรู้จักบริหารจัดการให้เป็น

จุดสำคัญที่สุดคือการบริหารคน เพราะคนมีความรู้สึก

วิธีการที่ดีที่สุด คือ ต้องทำให้คนในองค์กรมีความเชื่อว่าสิ่งที่ทำมีความสำคัญและมองภาพเดียวกัน

โดยเทคโนโลยีจะเป็นเครื่องมือหนึ่งในการนำไปใช้เพื่อพัฒนา เช่นอาจจะเป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูลหรืออาจจะเป็นเครื่องมือในการความสะดวก แต่หน้าที่การบริหารจัดการและดูแลของภาครัฐและเอกชนต้องมาจากคน

ช่วงที่สาม “ Digital transformation in learning”

ในปัจจุบันสามารถเรียนรู้ได้ผ่านสื่อเทคโนโลยีที่หลากหลายยกตัวอย่างเช่นการเรียนรู้ด้วย การสืบค้นผ่าน Google หรือการเรียนผ่าน YouTube 

นอกจากนี้ยังมีรูปแบบการเรียนอีกแบบหนึ่ง ที่เรียนและวัดผลผ่านระบบออนไลน์ซึ่งในประเทศไทยมีหลายหน่วยงานทั้งรัฐและเอกชนที่จัดการเรียนรู้ด้วยวิธีนี้

โดยหลักการทั่วไปคือการวางคอร์สออนไลน์จากนั้นให้ผู้เรียนลงทะเบียนเรียนตามคอร์สที่ผู้เรียนต้องการเรียนเมื่อผู้เรียนเรียนจนครบและทดสอบผ่าน ก็จะสามารถรับวุฒิบัตรการเรียนได้ ซึ่งระบบการพิมพ์แบบนี้มีมากมายในต่างประเทศตัวอย่างเช่น มหาวิทยาลัยฮาวาร์ด เป็นต้น

ในการอบรมครูก็เคยใช้วิธีนี้ผ่านระบบ UTQ หรือ TEPE online ซึ่งโดยพื้นฐานเป็นระบบที่ดีแต่ครูอาจจะไม่ได้เข้าใช้ระบบนี้อย่างถูกต้องตามวัตถุประสงค์

สิ่งสำคัญในการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาผู้เรียนสู่ยุคดิจิตอลคือการเตรียมความพร้อมให้ผู้เรียนสามารถที่จะปรับตัวสู่โลกอนาคตได้

อย่างแรก ต้องพัฒนาภาวะผู้นำของผู้เรียน การพัฒนาภาวะผู้นำจะทำให้นักเรียนสามารถเติบโตขึ้นและมีวุฒิภาวะที่จะทำงานร่วมกับผู้อื่นมีคำกล่าวว่า ผู้นำที่ดีต้องสามารถนำคนเก่งมาทำงานได้ ซึ่งจะเป็นแนวทางสำคัญที่สุดในการทำให้องค์กรประสบความสำเร็จแต่สิ่งที่ยากขึ้นคือหลังจากได้รับคนเก่งมาทำงานแล้วจะบริหารจัดการความเก่งนั้นอย่างไรทั้งหมดนี้ต้องอาศัยภาวะผู้นำเท่านั้น

และอีกอย่างหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กันคือการหาจุดมุ่งหมายหรือหาตัวตนของผู้เรียนให้เจอ ในปัจจุบันนี้คำถามที่ตอบยากที่สุดคำถามหนึ่งคือโตขึ้นนักเรียนเรียนแล้วต้องการเป็นอะไรหากไม่มีจุดมุ่งหมายการบริหารจัดการความสามารถตรงนี้ก็จะเกิดขึ้นได้ยากถึงเวลาที่เราต้องพูดคุยเรื่องเกี่ยวกับ talent management อย่างจริงจัง รวมทั้งต้องปลูกฝังการทำงานเป็นทีมให้กับคนเก่งอีกด้วย 

ตัวอย่างที่น่าสนใจอย่างหนึ่งคือความสำเร็จของ Amazon ที่มีพื้นฐานมาจากความคิดที่ว่าคนใหม่ที่จะเข้ามาจะต้องทำให้ทีมดีขึ้นเท่านั้น จากความคิดพื้นฐานดังกล่าวและภาวะผู้นำของผู้นำองค์กรจึงทำให้ผลประกอบการสูงขึ้นตามลำดับ

สำหรับบริษัทอื่นๆที่ประสบความสำเร็จในโลกมีวิธีในการบริหารจัดการคนเก่งแตกต่างกันแต่ที่สำคัญอย่างหนึ่งคือทำให้เกิดการเรียนรู้ภายในองค์กรร่วมกันจากความเก่งของบุคคลดังกล่าวดังนั้นการจัดการศึกษาจึงจำเป็นต้องให้นักเรียนร่วมแบ่งปันสิ่งต่างๆเพราะในยุคปัจจุบันไม่ใช่ยุคของการทำงานเพียงลำพังคนเดียว

นอกจากนี้ยังจำเป็นอย่างยิ่ง ที่จะต้องทำให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ตลอดชีวิตเพราะการเรียนรู้ อยากไม่มีที่สิ้นสุดจะทำให้เกิดการต่อยอดรซึ่งจะนำไปสู่นวัตกรรมใหม่ใหม่ได้

กล่าวโดยสรุปก็คือผู้เรียนจะต้องหาศักยภาพของตนให้เจอ ต้องมีวิธีการจัดการเรียนรู้อย่างเหมาะสมต้องต้องทำงานเป็นทีมมีภาวะผู้นำและเรียนรู้ตลอดชีวิตจึงจะสามารถอยู่รอดได้ในยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงเช่นนี้

โลกในปัจจุบันนี้เป็นโลกที่มีเศรษฐกิจอยู่บนพื้นฐานของมูลค่า แต่ในปัจจุบันประเทศของเรายังไปไม่ถึงเราไม่สามารถเพิ่มมูลค่า ให้กับผลิตภัณฑ์ที่เรามีให้มีค่าสูงขึ้นและซึ่งต่างกับ ต่างประเทศที่สามารถเปลี่ยนความคิดหรือทรัพยากรที่เดิมไม่มีค่าให้มีมูลค่าสูงอย่างมาก

เราอาจจะต้องการการศึกษาที่ตอบโจทย์ระดับชาติตอบโจทย์สังคมและตอบโจทย์การแข่งขันในระดับนานาชาติ

นอกจากนั้นเรายังต้องจัดการปัญหาภายในซึ่งปัญหาสำคัญที่สุดคือความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา

แนวทางแก้ไขสำคัญอย่างหนึ่งที่อาจทำให้เป็นรูปธรรมได้ง่ายที่สุดคือการที่ครูผู้ปกครองและนักเรียนทำงานร่วมกันในพัฒนาด้านการศึกษา

วิธีการหนึ่งที่อาจจะง่ายที่สุดคือการสร้างความเข้าใจให้คุณครูนำสิ่งเหล่านี้ไปสู่ห้องเรียนและขยายผลต่อไปยังชุมชนและผู้ปกครอง

แต่อย่างไรก็ตามในระดับนโยบายจำเป็นต้องกำหนดให้ชัดเจนว่า Learning outcome คืออะไรจึงจะนำไปสู่ความสำเร็จของการปฏิรูปได้เพราะที่ผ่านมาจุดมุ่งหมายตรงนี้ไม่ชัดเจน

Learning outcome ต้องจับต้องได้และต้องสอดคล้องกับสิ่งที่ประเทศต้องการ

เราต้องเปลี่ยนบทบาทและคุณค่าของผู้เรียน ผู้สอน สถาบันการศึกษา แล้วค่อยถามถึงเทคโนโลยี ให้ทุกระดับทำงานร่วมกันอย่างจริงจังเพราะเทคโนโลยีเป็นแค่เครื่องมือหนึ่งเท่านั้น

เราต้องพัฒนา Skill set Mind set และใช้ เงินลงทุนให้เหมาะสม

รูปแบบและวิธีการเรียนรู้จะต้องเป็นรายบุคคลไม่จำกัดเวลานอกจากนั้นต้องเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมทั้งทางด้านกายภาพและด้านดิจิตอล

ต้องเปิดโลกของผู้เรียนอย่างสม่ำเสมอให้ผู้เรียนมีความถนัดในตัวเองและสิ่งสำคัญอย่างหนึ่งที่จะทำให้ผู้เรียนรู้จักตั้งคำถามที่เป็นคำถามที่นำไปสู่การค้นพบใหม่

นอกจากนี้ครูจำเป็นต้องใช้ข้อมูลของผู้เรียนรายบุคคลเพื่อนำไปใช้ในการพัฒนาผู้เรียนอย่างเหมาะสม